اگر اندک علاقه ای به بازارهای مالی داشته باشید، قطعا در مورد عرضه اولیه یا همان IPO بارها شنیده‌اید. عرضه اولیه می‌تواند یک معامله ارزان باشد که سود بسیار زیادی به دنبال دارد. از طرف مقابل عرضه اولیه یک شرکت با اطلاعاتی غیر واقعی می‌تواند زیانی قابل توجه به دنبال داشته باشد. با مطالعه این پست آموزشی و میتوانید از کمک مشاورین آکادمی فایننس لرن بهره‌مند شوید و درک مناسبی از عرضه اولیه به دست آورید. دقت کنید که عرضه اولیه مختص سرمایه گذاران رسمی یک کشور میباشد و مانند بازار جفت ارزهای فارکس برای همه قابل دسترسی نیست.
عرضه اولیه چیست؟
عرضه اولیه یک فرآیند تامین سرمایه بنگاه‌های اقتصادی است که در آن عموم مردم جامعه و یا دیگر بنگاه های سرمایه گذاری با خرید سهام به قیمتی مناسب و زیر NAV «ارزش ذاتی» در آن سرمایه گذاری می‌کنند. البته مفهوم عرضه اولیه در ایران و بورس جهانی اندکی متفاوت است. چرا که سیاست‌های بانک مرکزی و همچنین اقبال عمومی تعیین کننده قیمت نهایی آن میباشد. به عنوان مثال اگر شما در سال 97 تا 99 در هر عرضه اولیه ای که شرکت میکردید به سودی قابل توجهی دست پیدا می نمودید. اما از سال 1400 تا به حال عرضه اولیه های واگذار شده همراه با زیان 40 تا 50 بودند! نکته بعدی که باید مدنظر قرار دهید و آن را در خرید و فروش عرضه اولیه به عنوان یک معیار قرار دهید، جو عمومی نسبت به آن میباشد. زمانی که اوبر عرضه اولیه شد، به دلیل تبلیغات بسیار زیاد رشد قیمتی مناسبی را تجربه کرد. همین موضوع باعث حرص و طمع سرمایه گذاران کم تجربه شد و در نتیجه با خرید سهامداران خرد قیمت سهام رشد کرد، اما سهامدار عمده در حال خارج شدن از سهم بود و پس از مدتی قیمت سهام زیر قیمت عرضه اولیه آن هم رسید. دقت کنید که تمامی این موارد به صورت قانونی انجام شده بود و مال باختگان نمی‌توانستند به جایی مراجعه کنند و به دنبال جبران زیان خود باشند.
برای خرید عرضه اولیه جدید به چه نکاتی توجه کنیم؟
خرید عرضه اولیه جدید همواره با چالش همراه است و اگر به صورت ناآگاهانه انجام شود، منجر به زیان خواهد شد. دقت کنید که خرید عرضه اولیه فقط و فقط با مدیریت ریسک و مدیریت سرمایه انجام میشود. پس از تعریف دو پارامتر بالا میتوانید در سایت عرضه اولیه گزینه‌های موجود را بررسی کنید و بهترین آن ها را انتخاب نمایید. در ادامه شرایط خرید عرضه اولیه 1403 را بررسی خواهیم کرد.
1. بررسی صورتهای مالی
زمانی که یک شرکت برای عرضه اولیه به بورس اوراق بهادار معرفی میشود، صورتهای مالی سنوات گذشته را ثبت خواهد کرد. یک حسابرس مورد اطمینان نیز آن ها را به صورت دقیق بررسی می‌کنید و صحت آن را تایید خواهد کرد. (البته احتمال انتشار اخبار اشتباه و بروز مشکل نیز وجود دارد که در شرکت آکنتور شاهد آن بودیم) برای بررسی صورتهای مالی نیاز به دانش فاندامنتال و همچنین اقتصاد کلان خواهیم داشت که توسط اساتید در آکادمی فایننس لرن آموزش داده خواهد شد.
2. بررسی سهامداران عمده
اگر لیست عرضه اولیه 1402 رو بررسی نمایید، بیشتر شرکتهایی که عرضه اولیه شده بودند سهامداران دولتی داشتند. با توجه به این که سود آن ها در فروش سهام به قیمت بالاتر از NAV بود، خرید چنین گزینه‌هایی با ریسک همواره بود. از طرفی عرضه اولیه هایی که دارای بازار گردان هستند، به تنهایی ریسک را افزایش میدهند. چرا که بازار گردان در زمان رشد بازار عرضه میکند و در زمان ریزش بازار خرید چندانی نخواهد کرد. معمولا سهامداران عمده خصوصی عملکرد بهتری از خود بروز میدهند.
3. رفتار تکنیکالی عرضه اولیه را بررسی کنید
بر خلاف باور عموم که فکر می‌کنند عرضه اولیه به دلیل نداشتن سابقه تاریخی رفتار تکنیکالی ندارد، هر عرضه اولیه با توجه به ارزش ذاتی و همچنین رفتار سهامدار عمده آن دارای یک رفتار تکنیکالی و گام های حرکتی مشخص میباشد. با استفاده از ATR حرکتی در تایم فریم ساعتی میتوانید یک رفتار تکنیکالی تشخیص دهید و با توجه به آن خرید خود را کامل کنید.
4. دیدگاه صنعت آن را بررسی نمایید
هر عرضه اولیه در یک حوزه به خصوص فعالیت دارد، زمانی که حوزه استراتژیک آن را بررسی می‌کنید میتوانید به نکاتی بسیار جذاب دست پیدا کنید و آن با توجه به آن سبد خود را مدیریت نمایید. به عنوان مثال عرضه اولیه هایی که در حوزه خوراک و یا تکنولوژی می‌باشند، معمولا بازدهی خوبی به همراه دارند و می‌توانند وزن بالایی در سبد سرمایه گذاری شما داشته باشند.
5. بررسی طرح های توسعه
زمانی که افراد در بازار جهانی یک عرضه اولیه را خریداری می‌کنند، اولین عاملی که مورد بررسی قرار میدهند طرح توسعه و همچنین وضعیت شرکت نسبت به رقبا میباشد. به عنوان مثال شرکت ایکس در حال حاضر حاشیه سود بالایی دارد و این موضوع به دلیل طرح توسعه ای است که به تازگی اجرا نموده. اما تعداد طرح های توسعه که ثبت نموده بسیار زیاد است و می‌تواند این اعداد را افزایش دهد.
6. شبکه های اجتماعی و اقبال عمومی
بررسی این بخش شاید سختترین مرحله برای خرید عرضه اولیه باشد. چرا که پیدا کردن اطلاعات مناسب و واقعی بسیار سخت است و همه چیز به استراتژی فرد بستگی دارد. به عنوان مثال برخی از سهامداران عمده زمانی که بلاگرهای اخبار زرد در حوزه بازارهای مالی اقدام به تبلیغ می‌کنند از آن بازار به صورت معنا داری فاصله خواهند گرفت و تمامی سهام خود را به فروش میرسانند. اما بلاگرهای خوشنامی کمی هم هستند که در این حوزه فعالیت می‌کنند و بهترین ایردراپ ها و IPO عمومی را منتشر می‌کنند تا افراد از آن بهره‌مند شوند.
عرضه اولیه ترکیبی چیست؟
یکی از جدیدترین روش‌های خرید عرضه اولیه که به تازگی در ایران نیز طرفدران بسیار زیادی دارد و البته به ضرر سهامداران خرد میباشد، روش عرضه ترکیبی است. در این حالت عرضه اولیه در مرحله اول به صندوق‌های سرمایه گذاری داده میشود و آن ها نیز با توجه به تحلیل‌های خود آن را قیمت گذاری و خریداری می‌کنند. مرحله بعد سهامداران خرد و حقیقی بر اساس قیمتی که صندوق‌ها مشخص کردند، سهام عرضه اولیه را از صندوق و یا دیگر سهامداران عمده خریداری می‌کنند. این روش باعث خرید گرانتر سهامدار خرد میباشد که در نهایت به ضرر او تمام میشود و فروش او نیز سخت‌تر انجام خواهد شد.
عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ چیست؟
روش عرضه اولیه در ایران با سایر نقاط جهان اندکی متفاوت است. زمانی که شرکت عرضه اولیه میشود، معمولا بخشی از سهام آن به سهامداران عمده واگذار میشود. بخش دیگر نیز به در حراج عمومی به صورت شفاف بین خریداران توزیع خواهد شد. اما در روش بوک بیلدینگ ارزش ذاتی هر سهم برای عرضه اولیه مشخص خواهد شد. سپس یک دامنه نوسان 10 درصدی برای ان در نظر گرفته میشود. تمامی خریداران نیز قیمت مد نظر خود را به صورت آفلاین قبل از عرضه در یک کارگذاری ثبت می‌کنند. روز عرضه اولیه هیچ معامله ای به صورت لایو انجام نخواه شد. سازمان بورس اوراق بهادار از بالاترین قیمت شروع به توزیع عرضه اولیه خواهد کرد. البته در این روش معمولا حجم خریداری شده توسط سهامداران حقیقی و یا سهامداران حقوقی دارای محدودیت است و هر شخص به میزان مشخص توانایی ثبت سفارش دارد. پس از عرضه اولیه آفلاین روز اول، در روز کاری بعد تابلو سهم روی قیمت NAV اعلام شده از سمت سازمان بورس اوراق بهادار باز خواهد شد. در نتیجه هر شخص با توجه به نیاز خود و به هر میزان که نیاز دارد توانایی خرید خواهد داشت. در صورتی که اقبال بسیار زیاد باشد، سهامدار عمده می‌تواند بخش مشخصی از سهام خود را عرضه کند. چرا که با دستکاری قیمت سهام او فریز خواهد شد.
آیا همیشه قیمت سهام شرکت ها بعد از عرضه اولیه رشد میکند؟
متاسفانه یکی از بزرگترین اشتباهاتی که افراد در مورد عرضه اولیه دارند، رشد 10 تا 20 درصد ان است. ما هیچ بایدی در بازارهای مالی نداریم و همه چیز بستگی به شرایط اقتصادی دارد. خرید عرضه اولیه به امید سود قابل توجه اشتباه است و باید بر اساس اصول سرمایه گذاری انجام شود. موضوعی که بارها و بارها توسط متخصصین هشدار داده شده است، خرید عرضه اولیه بر اساس دانش فاندامنتال است و نه شبکه های اجتماعی. متاسفانه در برخی از شبکه های اجتماعی از جمله اینستاگرام IPO و Air Drop را یکی میدانند که از اساس اشتباه است. رشد و ریزش یک عرضه اولیه بستگی به اخبار و گزارش فروش او دارد. به همین دلیل نباید آن ها را بر اساس سوابق دیگر عرضه اولیه ثبت شده خرید و فروش کرد. در این پست آموزشی به صورت جامع و کامل در مورد عرضه اولیه و نحوه خرید و فروش آن صحبت کردیم. در صورتی که سوال و چالشی ذهن شما را مشغول کرده است از طریق بخش نظرات با ما مطرح کنید تا همکاران ما در کوتاهترین زمان ممکن پاسخ آن را ثبت کنند. در پایان اگر بخواهیم یک جمع بندی از نکات مطرح شده ارائه کنیم، باید به موضوع ارزش گذاری عرضه های اولیه اشاره نماییم. به هر اندازه که موضوع ارزش گذاری عرضه اولیه بهتر بررسی شود و شرایط فاندامنتالی آن دقیقتر تحلیل شود، خرید شما از اطمینان بالاتری برخوردار خواهد بود. به یاد داشته باشید که خرید و فروش عرضه اولیه باید از طریق بروکر و یا کارگذاری مرتبط با همان بازار انجام شود.
